Utgåve 4-20 2 artiklar
Utgåve 3-20 4 artiklar
Det er aldri barna sin feil Skrive av Janne Nygård Han er blitt omtalt som den verste flyktningleiren i verda. I fleire år har psykologar som arbeidde i Moria-leiren på Lesvos, slått alarm: Barn ned i sjuårsalderen seier at dei vil døy. I haust brann heile leiren ned til grunnen. Unnskyld, kunne du vere så snill å dra til helvete? Skrive av Simen Faaberg Ei forteljing om Colombias viktigaste rumpe og kvifor vi treng ei stortingsmelding om folkeskikk. På leiting etter kyr Skrive av Maria Pile Svåsand Nabosniking er ikkje det det ein gong var. Mellom mytar og meining – om ADHD hjå vaksne Skrive av Anne Marie Fosse Teigen To personar møtest for fyrste gong. Dei kjem i prat, og den eine fortel at han har ADHD. Praten held fram, og etter ei stund kjem det anerkjennande frå den andre: Veit du – det er ingen som kan merke at du har ADHD! Personen med ADHD svarar – like blidt: Tusen takk, det er ingen som kan merke at du er normal heller.
Utgåve 2-20 4 artiklar
Utgåve 1-20 4 artiklar
Utgåve 4-19 4 artiklar
Dulde krefter i folkemusikken? Skrive av Kjellbjørn Karsrud Å vera ein del av eit fleire hundre år gammalt nettverk kjennest som ein rikdom. Men folkemusikken i seg sjølv får kraft fyrst i møte med den som tolkar han. Ein godt skjult gøymestad Skrive av Silje Pileberg Dei er eldre enn Sokrates og gjev liv til millionar av dyr. Men framleis kjenner vi berre ein brøkdel av dei blomstrande byggverka, fleire hundre meter under havoverflata. – for å forstå kva eg seier Livet er i konstant oppløysing. Eg er dratt mot musikken fordi han gjer det lettare å famne det flytande i tilværet. Ein tolmodig humanist Skrive av Linn T. Sunne Bente Sandvig melde seg ut av Den norske kyrkja rett etter konfirmasjonen. Ho fann ikkje dei svara ho leitte etter. Sidan vart ho humanist og har kjempa ein årelang kamp mot kyrkja si makt i det norske samfunnet. Har ho rett i at ulike livssyn framleis ikkje er likestilte i Noreg? Og kvifor meiner ho at det kan vere rett å tukle med naturen?
Utgåve 3-19 7 artiklar
Byggeskikk og bygdeskikk Skrive av Knut Aastad Bråten Kasseaktige forretningslokale og planlaus bustadbygging. Den norske tettstaden er i endring. Eller avvikling? Mot eit industrijordbruk Skrive av Torbjørn Tufte Er tida inne for norsk jordbruk til å hoppe av karusellen? Klubben kontra kniven Skrive av Ida Johanne Aadland Auke i fysisk vald, massevald og lovbrot mot politiet. Slik samanfattar Oslo politidistrikt og Oslo kommune 2018-tala for barne- og ungdomskriminalitet i hovudstaden. Håvard Stamsø-Ellingsen i Røde Kors jobbar ansikt til ansikt med mange av ungdommane andre berre snakkar om. Ferda attende til garden Skrive av Astrid Brekken Sterke kjensler for gard og natur veg tungt, men er likevel ikkje nok når ein vil ta over ein gard – krav til drift, arbeid og kapital slår straks inn. Eg vil gje vidare tankar og erfaringar etter mange tiår med å drive gard utan å bu der fast, førti mil frå bustad og journalistjobb i Oslo. Professoren som vart president Skrive av Mette Karlsvik I motsetning til skandinaviske kongar og dronningar speler presidenten på Island ei reell rolle. Han kan òg måtte lage regjeringa. Dette visste Guðni Thorlacius Jóhannesson då han vart vald til president. Han hadde nemleg skrive bøker om tidlegare islandske presidentar. Nullpunktet – 40 år sidan Alta-saka Skrive av Ketil Zachariassen Kampen mot utbygging av Alta-Kautokeino-vassdraget er ein av dei mest djuptgripande, dramatiske og omtalte konfliktane i norsk politisk offentlegheit etter andre verdskrigen. Kor står Alta-saka i dag – 40 år etter? Å vere er å gjere (ev. Descartes ville vore ein dårleg jeger) Skrive av Monica Bjermeland Etter å ha lese den siste boka til filosof Arne Johan Vetlesen får eg lyst til å dra med meg statsministeren ut i skogen for ein samtale med lauvtre, ugler og rådyr, men eg er usikker på om dette vil redde kloden frå ein klimakatastrofe.
Utgåve 2-19 4 artiklar
Utgåve 1-19 9 artiklar
Deltidsinnbyggjaren Skrive av Knut Aastad Bråten Hyttemannen er den nye bygdemannen. #overkvalifisert Skrive av Runar B. Mæland Fleire og fleire av oss brukar ein stadig større del av livet på skulebenken. Samstundes fortel undersøkingar at næringslivet skrik etter fagarbeidarar, og at mange studentar ikkje får brukt utdanninga si når dei kjem i jobb. Nynorsken – om å sjå verda på nye måtar Skrive av Morten Søberg Eg skriv at det store grosset burde eigna til seg eit djupare medvit om den nynorske skriftkulturen; eg tenkjer at folk flest burde reflektera meir over korleis det nynorske skriftmålet – nynorske skrifter og sentensar – opnar opp for alternative, avvikande vis å vera norsk og sjå det norske samfunnet på. Norsk kulturliv – ein klimaversting Skrive av Julie Forchhammer Kven skal det norske kulturlivet inspirere til endring, om det ikkje klarer å inspirere seg sjølv? Hive skiten? Skrive av Ann Kristin van Zijp Nilsen Eller er det mogleg å få hjelp av ein japansk ryddeguru med shinto-bakgrunn til å bli glad i ein undervurdert kulturarv? Krigen i Jemen – Noregs ansvar Skrive av Øystein Windstad Det er ikkje ulovleg for norskeigde selskap å selje våpen eller militært utstyr via underselskap til land som er i krig. Men er det rett? La oss snakke om klimarapporten Skrive av Borgar Aamaas og Asbjørn Torvanger Nyleg har eit panel av verdas fremste klimaforskarar sett på korleis ei 1,5 grader varmare verd vil sjå ut. Noreg vil stå framfor mange utfordringar, både med å kutte utsleppa av klimagassar i raskt tempo og å tilpasse oss dei klimaendringane vi uansett får. Obligatorisk skuleordning – eit hinder for demokratiet? Skrive av Alexander Meyer Vi seier at ein obligatorisk skule er ein grunnpilar i eit demokratisk samfunn. Stemmer det? Me må lytta meir – ikkje mindre – til økonomane Skrive av Lars Kolbeinstveit Eit samfunn der økonomane har for lite makt, kan skada samfunnet i alvorleg grad.
Utgåve 4-18 8 artiklar
Kultur i hus Skrive av Knut Aastad Bråten Kulturen treng tak over hovudet. Men må det koste skjorta? Transspørsmål - ikkje berre ei gladsak Skrive av Runar B. Mæland Media har svikta samfunnsoppdraget i samtalen om transspørsmål, meiner journalist Anki Gerhardsen. Men korleis skal ein trå i ein offentleg samtale om noko så sensitivt og privat som kjensla av eigen identitet? Eksisterande hus – ein stor ressurs Skrive av Marte Boro I 2017 vart det bygt 32 000 nye bustader. Rundt om i grisgrendte strok står tomme hus til forfall. I byane blir gode hus rivne til fordel for nye, og for å utnytte tomta betre. Berekraftig hytteplanlegging Skrive av Rasmus Steffansen Den norske hytta er eit nasjonalt klenodium. Det er naturen òg. Korleis byggjer vi hytter for framtida? Tåredammen og eventyret Skrive av Laura Djupvik Sonen min og eg likar å lese bøker om igjen. På turar til huset på Vestlandet er det ei bok vi alltid les. Enkelte bøker får slik ei bestemt utsikt, høyrer til i eitt hus, bur på ein bestemt stad. Her vi no er på ferie, i subtropiske strok, bur det òg ei bok: Alice i Eventyrland. Som førre gang vi var her, les vi den saman på stranda om dagen, og i senga om kvelden, som no. Einsemda mi låg død når eg kosa meg Skrive av Kari Steine Det låg ei tomheit mellom alt eg eigde. Var det eg som hadde lagt ho der? Skulen og framtida for samisk språk Skrive av Øystein A. Vangsnes Framtida til eit språk ligg i hendene til barn og unge. Vil dei føra tidlegare generasjonars språk vidare, og kva skal til for at det skal skje med mindre brukte språk som til dømes dei samiske? Bustaden – kunnskap og kvalitet i endring Skrive av Sverre Landmark Kva er det som avgjer om ei bustadeining er god eller mindre god? Er det utsikta, eller er det utsjånaden til huset? Og kva betyr plassane mellom husa og fellesskapen mellom dei som bur der?
Utgåve 3-18 9 artiklar
Når fjellet blir fullt Skrive av Knut Aastad Bråten I lokalavisa smiler ordføraren og ein utbyggjar. På bordet framføre dei ligg planar for endå eit nytt hyttefelt med opp til 1000 nye hytter. Retten til å vere ekstremist Skrive av Runar B. Mæland Nazistar marsjerer igjen i gatene i fleire europeiske land. Det vekkjer liv i eit klassisk dilemma: Kor langt skal vi gå i å tolerere grupper som vil nekte andre dei demokratiske rettane dei sjølve nyt godt av? Filosofiprofessor Kristian Skagen Ekeli meiner politiske ekstremistar bør ha rett til å ytre seg, men ikkje nødvendigvis ein rett til å stille til val. Ikkje redd røtene Skrive av Ida Habbestad Munnleg tradisjonsformidling er sjeldan kost i ei tid der skrift og skjerm er rådande hjelpemiddel. – Å gløyma er ein del av å læra, seier Anne Hytta. Ti idear om kva døden kan vere Skrive av Katrine Sele Einar Prestøy Sandsund døydde i fjor sommar, fire og eit halvt år og ein dag gammal. Døden er ikkje svart, og sorg er noko som liknar bølgjer, seier mor hans. Fysikaren Thorstein Wereides okkulte atomteori Skrive av Espen Nævestad Thorstein Wereide (1882–1969) hadde tre store interesser i livet: fysikk, parapsykologi og målarkunst. Hadde han berre halde fysikken og åndene kvar for seg, ville kombinasjonen ikkje bode på problem. Det var lagnaden hans å leve i spiritismen sin tidsalder, blant svindlarar og svermarar. Døden søkte meg i natt Skrive av Anders Brenno To dikt om døden I dødens skygge Skrive av Audun Kjus Kvifor byrja ein å halde borna borte frå gravferdene, og kvifor slutta ein med det att? Denne teksten fortel historia om born i og utanfor gravferder på 1900-talet. «Må englane føre deg til Paradiset!» Skrive av Alf Tore Hommedal Om møte mellom ein arkeolog og menneske frå mellomalderen. Odelsrettens tid er forbi Skrive av Eirik Magnus Fuglestad Kva er det som gjer at odelsretten – ein rett der blodsband, jord og makt var grunnprinsipp i ein samfunnsorden som for lengst er kvorven bort – framleis er viktig?
Utgåve 2-18 7 artiklar
Ein kresen nase Skrive av Knut Aastad Bråten Eg er følsam for lukt. For gode og vonde lukter. Ikkje sjeldan er det lukta som grip meg: Lukt er stemningsskapande, og er med på å setje tonen i møte med andre menneske. Ein gordisk knute Skrive av Ida Habbestad 20 år etter Langfredagsavtalen, som sette strek over dei valdelege «The Troubles», står fleire viktige element frå fredsarbeidet i Nord-Irland på spel. Journalist Annette Groth peikar på korleis Brexit ikkje berre forsterkar konflikten, men òg gjev Storbritannia store utfordringar i forhandlingane med EU. – Det ville nok vore lurt å gje meg aktiv dødshjelp Skrive av Eskil Skjeldal Vi gjev for lite og for dårleg hjelp til dei som strevar mest. Og det er for dårleg kompetanse rundt dei med alvorleg og langvarig psykisk sjukdom. Det uroar Arnhild Lauveng. Polen mellom fortid, notid og framtid Skrive av Jacub M. Godzimirski 2015 markerer eit viktig skilje i Polens nyare historie. For fyrste gong etter den store politiske omveltinga i 1989 fekk landet ei rein fleirtalsregjering og ein president frå same politiske parti. #svartprotest Skrive av Marta Tycner Etter 25 år med stagnasjon tek kvinnerørsla i Polen over gatene. Kvinner mobiliserer mot totalt abortforbod. Om å gjere kyrkje Skrive av Kari Veiteberg Kunst og kyrkje, det er litt som å seie kvinner og kyrkje. Som om kyrkja ikkje er kunst og kvinner ikkje er kyrkje. For det frie ordet Skrive av Ingeborg Solbrekken Under krigen stod kommunistane for det største illegale avisnettverket i landet. Kven var dei, kor heldt dei til, og korleis var dette mogleg?
Utgåve 1-18 8 artiklar
Råd til ein folkevald Skrive av Knut Aastad Bråten Kva er viktig å hugse på for dei som vil utrette noko i lokalpolitikken? Nordmann. Og jøde. Skrive av Marit Heier Lajord Den jødiske minoriteten i Noreg er liten og mangfaldig, merkt av Holocaust og antisemittisme. For journalist Dana Wanounou er dette ein viktig del av historia, samstundes som ho også opplever at det har vorte lettare å vera jødisk nordmann. Mannen er ikkje mannen, og krisa finst ikkje Skrive av Bergljot Kaslegard Nettet kryr av mannsgrupper med menn som kjenner seg overkøyrde av kvinna og den såkalla «vaginalstaten». #metoo har gitt kvinna eit språk og tatt ifrå mannen eit anna språk. Er vi inne i ei slags krise? Barnevernet treng eit politisk akuttvedtak Skrive av Are Lövenörn Svendsen, Tore Nyseter, Kari Killèn Konkrete erfaringar frå fleire yrkesgrupper i og utanfor barnevernet dokumenterer alvorlege manglar ved rettssikkerheita og kompetansen i barnevernet, i tillegg til ei ueigna organisering. Kva må endrast? Teieplikt eller meldeplikt? Skrive av Bente Ohnstad For å hindre at barn lid i heimen utan å få hjelp, er det lagt ned mykje innsats for å minne tilsette i barnehagar, skular og helsetenester om at dei har meldeplikt til barnevernet. Dei siste åra har talet på såkalla bekymringsmeldingar auka kraftig. Men er vi sikre på at alle desse meldingane er i tråd med ordlyden og intensjonen i lova? Abort: Stormsenteret i debatten er heilt stille Skrive av Ann Kristin van Zijp Nilsen Ytterkantane ropar at alt er «ferdig snakka». I midten står dei som framleis har spørsmål, men teier. Den usynlege majoriteten Skrive av Unni Vik Ingen veit nøyaktig kor mange dei er, men noko har vorte klart det siste tiåret: Mengda og mangfaldet av mikroorganismar overgår det vi tidlegare har klart å førestille oss. Allmenningen er ingen tragedie Skrive av Ebba Boye Kva kjenneteiknar forholdet vårt til naturen? Vår evne til å øydelegge han for personleg vinning, eller evna til å samarbeide og finne gode løysingar for fellesskapen? Og kvifor vil forskarar studere Noreg for å finne svaret?
Utgåve 4-17 8 artiklar
Eksklusiv x-faktor Skrive av Knut Aastad Bråten Kva er ein x-faktor, og korleis kan vi bruke han i utviklinga av stader og regionar? Samisk på eigne måtar Skrive av Ida Habbestad Fleire og fleire unge samiske kunstnarar utfordrar ideen om kva det vil seia å vera samisk. Gjennom forfattarskapen insisterer Sigbjørn Skåden på ikkje å framheva den samiske tradisjonen i det heile. Korleis forstår han den samiske kulturen i dag? Eg kom for å bli Skrive av Hilde Sandvik Etter ni år i Noreg fekk Mona Ibrahim Ahmed eit brev i posten frå den norske staten. Sidan har ingenting vore som før. Ei historisk slagmark Skrive av Ketil Zachariassen Samisk historie blir brukt og av og til misbrukt i kamp for politisk legitimitet og juridiske rettar. Kva er det med denne historia som er så omstridd? Sápmi i Noreg i dag Skrive av Torjer Andreas Olsen I oktober opna Sametinget for første gongen etter valet i september. Aili Keskitalo er på ny president og øvste leiar i det politiske Sápmi i Noreg. Men kva slags Sápmi er ho leiar for? Korleis ser Sápmi ut i dag, no som fleire samar bur i byar og bynære område? Stjernemenneske Skrive av Lene Liebe Delsett Evolusjonsteorien treng fossila for å forstå meir om verda. Eit nesten-menneske frå Sør-Afrika har ført oss nærare sanninga om oss sjølve. Borga – fristad for reformasjonen Skrive av Gunnstein Akselberg Martin Luther hadde godhug for slott og borger. Han vitja dei stendig, og dei spela ei sentral rolle i livet, i arbeidet og for den litterære produksjonen hans. Nye ord i norsk eller nye norske ord? Skrive av Signe Nilssen Det kjem ein del nye ord til norsk. I denne teksten skal vi sjå litt på nokre av dei, korleis dei blir skrivne, og korleis det er ynskt at dei skal skrivast etter norma.
Utgåve 3-17 10 artiklar
Snakke mindre, handle meir Skrive av Knut Aastad Bråten Samværet med andre avgrensar seg til det å snakke, og ofte snakkar vi om korleis vi har det. Må vi det, heile tida? Diskriminologen Skrive av Mette Karlsvik Det handlar ikkje berre om kampen for å bli sett. Berit Vegheim kjempar om grunnleggande menneskerettar og rettstryggleik for den største minoritetsgruppa i verda, dei funksjonshemma. Berre eit hus? Skrive av Anita Nordeide Hytta ber på mange minne: om lange skiturar med mor og far, morgonbad med syskenbarn og kveldsfiske med veslebror. Kva kan hytta fortelje om slekt og familie, og relasjonane mellom oss? Hyttelivet er ikkje lenger berekraftig Skrive av Carlo Aall Det norske hyttelivet er i endring – frå enkel og låg materiell standard til høg komfort og lettvinte løysingar. Korleis har denne utvikla vore, kva er miljøkonsekvensane av utviklinga så langt, og korleis kan vi snu utviklinga i ei meir berekraftig retning? Frå nytte til den moderne hytte Skrive av Håvard Teigen Investeringar i fritidshus har vore eit tapsprosjekt i snart ti år dei fleste plassar i landet. Og framleis held vi fram med å bygge. Grunnsteinen for folketalsveksten Skrive av Åsmund Mikalsen Kvifte Dei siste to hundre åra har folketalet i verda sjudobla seg, og fleire skal me verta. Likevel et nok dei fleste meir og betre i dag enn dei gjorde på 1800-talet. Ei gresk åtvaring og ei slokna lyspære Skrive av Per Søreide Senstad Kan teknologiske skifte undergrave den liberal-demokratiske samfunnsordenen vår? Eit fritt Catalonia – draum eller realitet? Skrive av Johannes A. Nymark Den katalanske regionalregjeringa har lagt opp til folkerøysting 1. oktober over spørsmålet «Vil du at Catalonia skal bli ein uavhengig stat som republikk?» Det gløymde folket Skrive av Olav Norheim Det bur eit gløymt folk blant oss, eit folk som lever isolert, gjerne langt til fjells, ikkje i vanlege hus, aldri lenge på same staden, eit folk som gjer så godt dei kan. Dei vil bidra og gjera nytte for seg, dei vil sjå og bli sett. Om språk og normer Skrive av Marit Julien Den som gir seg inn på forum der språk blir diskutert, kjem nokså fort til å sjå at mange gjerne vil at språket skal vera regulert av klare normer – det skal helst finnast svar på alle spørsmål om kva som er rett og gale i språket.
Utgåve 2-17 6 artiklar
Mållaust liv har òg ei meining Skrive av Anne Sverdrup-Thygeson Jorda er heim for kanskje så mange som ni millionar artar, inkludert menneska. Kvifor finst så mange av dei, kva gjer dei, og kva skjer når menneska tek over stadig større delar av områda deira? Arktisk homokamp Skrive av Runar Jordåen Då ein organisert homokamp starta i Noreg i 1950, var det i eit samfunn som både kriminaliserte likekjønna seksualitet og såg det som djupt forkasteleg. Før dette hadde knapt nokon våga heva røysta. Eitt av særs få unntak var ein ung, radikal lærar i ei lita bygd i Nord-Troms. Puritanarar, pietistar og alkoholen Skrive av Karl Egil Johansen Mange trur at fråhaldsrørsla er eit særnorsk fenomen, oppfunnen av pietistar på Vestlandet. Det stemmer slett ikkje. Kampen mot styggedomen tok til ein heilt annan stad – i USA. Trump og den kollektive ordenen Skrive av Svein Melby Sidan 1940-talet har USA teke ei dominerande rolle i verdspolitikken. Kva rolle ynskjer USA å ta no? Faktavakta Skrive av Ylve Gudheim Mistilliten til media er stor om dagen, og dei få som går oss systematisk etter i saumane, slepp heller ikkje unna skepsisen. Den anonyme faktasjekkaren Doremus Schafer svarar på spørsmål om tilstanden i norske medium, og om eigne politiske preferansar pregar mediekritikken hans. Lokalpolitikk, takk! Skrive av Knut Aastad Bråten Lokalpolitikarane er arbeidshestane i det norske demokratiet, og garantistar for eit levande folkestyre.
Utgåve 1-17 7 artiklar
Kort og kontant Skrive av Alice Gudheim Ein halv-euforisk framtidsoptimisme pregar reportasjane om det kontantlause samfunnet. Argument som inneber teknologi, modernitet og digital konkurranse, er rådande. Dei prinsipielle spørsmåla om maktkonsentrasjon, demokratiske rettar og valfridom er det mindre av. Økonomiprofessor Einar Lie gjev sin skjerv til diskusjonen. Tungt for tømmermannen å forstå Skrive av Håvard Nyhus Kvifor så oppkava? Veit du ikkje at far min er ein heilt annan? Ein slags meditasjon over farsrolla. Redselen for å sparke nedover Skrive av Toril Heggen Munk Kva konsekvensar oppstår i fråværet av kritikk og ansvarleggjering av dei vi ser på som ressurssvake? Lokaldemokrati i hopehavsfella – og vegen ut Skrive av Harald Baldersheim Lokaldemokratiet må bergast frå hopehavsfella – kvelande statstenarskap under børa av tunge oppgåver. Vegen ut av fella er ikkje større kommunar, men sterkare regionar. Etterslepet Skrive av Knut Aastad Bråten 42 år etter at odelslova likestiller kvinner og menn, er det enno eit fåtal kvinnelege bønder i landet. Kvifor er det slik? Religion og barn Skrive av Ragnhild Laird Iversen Korleis er foreldre med på å forme religionsforståing hjå barn? Kva tenkjer små barn om religion? Og korleis blir barn og foreldre sitt forhold til religion møtt i barnehagen? Kva vi er laga av Skrive av Jørgen Eriksson Midtbø Vi trur vi veit korleis universet vart til, og korleis alle grunnstoffa kunne oppstå. Men veit vi så mykje som vi trur? Svaret finst kanskje i stjernene.
Utgåve 4-16 9 artiklar
Steen, stø Skrive av Mette Karlsvik For to år sidan fekk Thorvald Steen vite at han hadde ein onkel med same sjukdom som han sjølv. Kvifor hadde mor hans halde tett om dette? Det treng han skjønnlitteraturen for å granske. Den visuelle dialekta Skrive av Anne Kristin Moe Vi markerer identiteten vår gjennom utdanning og yrke, religion og politisk tilhøyr. Kvar vi kjem frå, er ikkje lenger avgjerande eller viktig for kven vi er som menneske. Samstundes ynskjer mange å vise tilhøyr gjennom bruk av bunad. Moten er død, leve kleda! Skrive av Ingun Grimstad Klepp Kan vi bruke bunadane til noko meir og viktigare enn som stumtenarar for nasjonal identitet og konstruert tradisjonsforståing? Kva skjer om vi diskuterer bunad som klede, og klede som bunad? Draktsamlingar som inspirasjon eller rettesnor? Skrive av Lizette Gradèn Å kle seg i tradisjonell drakt eller bunad er ei medviten handling, og ein skikk som menneske følgjer over heile verda. Men korleis blir folkedraktene brukte av moderne menneske – i dag? Plukke bær på Ullhovudmyra Skrive av Aina Basso Overraskande mange nordmenn har aldri vore i det nordlegaste fylket vårt. Veit dei kva dei går glipp av? Jesus ved 60 Skrive av Halvor Moxnes Kven var Jesus? Korleis speglar spørsmål om Jesus kulturen og kyrkjelivet i samtida? Rosa og det vakre Skrive av Katrine Sele | Foto Oddleiv Apneseth Ein gong tenkte eg at pynt var noko dillete og unyttig. Så endra eg meining. Kjære alle saman Skrive av Jørgen Norheim Kvar nyttårsdag benkar vi oss framfor TV-en for å høyre statsministerens tale. Men kva funksjon har statsministertalane? Kva seier dei? Og kva kan vi lese ut av statsminister Erna Solbergs tre nyttårstalar? Sterk vekst i dyre forbrukslån Skrive av Ebba Boye | Foto Trygve Indrelid Forbrukslån har vakse med 11 prosent det siste året og utgjer no totalt 90 milliardar kroner. I Finanstilsynet er dei bekymra, men har dei tenkt å gjere noko med det? Anders Nikolay Kvam, forbrukarkoordinator i Finanstilsynet, gir oss innsikt i lånekulturen.
Utgåve 3-16 6 artiklar
Tette band og store pengar Skrive av Sidsel Dalen Fire av ti leiarar i forvaltninga seier at det er gjort forsøk på å bestikke dei. Tor Dølvik, spesialrådgjevar i Transparency International Noreg, fortel om faren for korrupsjon i norske kommunar. Den vanskelege nasjonaliteten Skrive av Bjørn Kvalsvik Nicolaysen Kva er eigentleg ein franskmann? I etterkant av dei mange terroraksjonane blir Frankrike ofte framstilt som ein stad som er invadert av framande, og som har mista kontrollen over innvandrarane sine. Stemmer det? Tillit under press Skrive av Dag Wollebæk Tilliten mellom menneske i Skandinavia er svært høg. Men innvandringa set tillitskulturen på ei historisk sterk prøve. Om jordbruk, mat, politikk og sånn Skrive av Bjørn Egil Flø Jordbruket har over tid etablert ein grunnleggande truskap til det etablerte kunnskapssystemet, og greier ikkje å tenkje utanfor boksen. Tilliten verdig Skrive av Helge Svare Korleis kan sjølvbeteningsbua i skogkanten ved Oslo seia noko om det norske tillitssamfunnet? Arv Skrive av Bergljot Kaslegard Gardar går i arv, feler og songskattar går i arv. Kaffiservise og veggur blir fordelte. Slektstradisjon blir overlevert, talent og gåver går vidare til neste generasjon. Og nokon tar imot denne arven, medan andre vel han bort. For tenk, så frie kan vi vere.
Utgåve 2-16 5 artiklar
Dei indre konfliktane Skrive av Fatema Al-Musawi Det finst ukulturar i dei muslimske miljøa, like mykje som det finst framandfrykt og lite forståing for det nye blant etnisk norske. Skal vi gjere noko med det? Den arabiske offermentaliteten Skrive av Lars Akerhaug I heile det førre hundreåret var arabiske intellektuelle besette av ideen om å gjenreise Det osmanske riket. Og enno ropar mange på arabisk samling. Observatøren Skrive av Ylve Gudheim Har fluger eit indre liv? Sannsynlegvis. Kan eit einskilt proton vere bevisst? Det er ikkje lenger utenkjeleg. Hjerneforskar Johan Frederik Storm forklarer teorien og eksperimenta som kan endre verdsbiletet vårt. Snillskap for fall Skrive av Knut Aastad Bråten – Så snill du er! – Njaaa, eg er vel helst dumsnill (latter). «Gud give man vil indse dette før Storthinget brænder» Skrive av Lars Lien Framstillinga av «jøden» som konspiratør i norsk dagspresse cirka 1905–1925.
Utgåve 1-16 4 artiklar
Kan vi felle autoritære regime med plakatar? Skrive av Bård Drange Fem år etter at den autoritære presidenten Ben Ali vart tvinga til å rømme landet han rådde over i 24 år, har Tunisia halde eit fredeleg og demokratisk val og ser ut til å navigere mot rolegare sjø. Tidsvitnet Skrive av Janne Nygård Gjennom krigstid og fredstid, vitskaplege framsteg og skiftande politiske og kulturelle straumdrag: I årgangane til tidsskriftet Syn og Segn kan vi lese forteljinga om korleis Noreg vart eit moderne samfunn. Når valden verkar Skrive av Ingrid Eidsheim Daae Terroristane vel offera sine meir eller mindre vilkårleg, og gjennom sosiale medium kjem brutaliteten tettare på oss enn nokon gong tidlegare. Professor Tore Bjørgo meiner ekstremistar har mykje til felles, anten dei er nynazistar eller jihadistar. Kommunale grenser Skrive av Jon Wessel-Aas Korleis er eigentleg rammene for ytringsfridommen, og korleis blir han praktisert i Kommune-Norge?
Utgåve 4-15 5 artiklar
Kulturlivets pengar Skrive av Knut Aastad Bråten Eg har ein draum: Ei svært rik dame er på tråden. Ho ynskjer ein samtale med redaktøren, altså meg. «Eg ynskjer å bidra», seier ho. Far min og eg Skrive av Jørgen Lorentzen Det viktigaste feminismen kan bidra med, er ei demokratisering av familien, for den utvitydig viktigaste institusjonen i eit samfunn er familien, om ein liker det eller ei. Fridom eller tvang Skrive av Eva Løveid Mølster I dag er vi alle feministar. Det les eg i aviser og tidsskrifter, eg høyrer kloke folk seie det på podkastar og i radioen, og eg høyrer venner og kollegaer seie det. Debatten som brann ut Skrive av Ingrid E. Daae Nei til EU-leiar Kathrine Kleveland og leiar i Europabevegelsen Jan Erik Grindheim er usamde om det meste, bortsett frå dette: Kvifor EU står så lågt på agendaen i Noreg. Svaret plagar dei båe. Kjønnet i verda - og i kyrkja Skrive av Merete Thomassen Kva har norsk lekmannskristendom og ein ordinær heterofil kjønnsmarknad til felles? Teologiske haldningar til kjønn og seksualitet i konservative kyrkjelege krinsar kan klargjere nokre problematiske førestillingar om kvinner og menn også i eit semisekulært skandinavisk tilvære.
Utgåve 3-15 5 artiklar
Ein skjult litteratur Skrive av Knut Aastad Bråten Kvart år blir det skrive bygdebøker for titals millionar kroner. Bøkene er god butikk – og annleis litteratur. Men kva veit vi om dei – og korleis kan dei gje svar til liva våre i dag? Eit demokratisk dilemma Skrive av Kristine Erstad Vegard Ein ny handelsavtale mellom USA og Europa er på trappene. Målet er å auke ein del av verdshandelen. Men avtalen er ein trussel mot demokratiske praksisar, seier kritikarar. Tvisynt og framsynt Skrive av Ylve Gudheim Kva gjekk gale under den arabiske våren? Går verda mot ei meir eller mindre uroleg tid? Midtausten-forskar Cecilie Hellestveit gir innblikk i spelet vi ikkje ser. Eit hol i løedøra Skrive av Mads Langnes Sjølv i eit land der det er meir av hus og hytter enn av slott og katedralar, finn den bygningshistorisk interesserte av og til heilt vanlege, rurale bygningsdetaljar som har vore for små til å bli nemnde - sjølv i bandsterke verk om den norske byggjeskikken. Såret som aldri gror Skrive av Lene Wetteland Manglande oppgjer etter det armenske folkemordet for hundre år sidan hindrar framleis sårt tiltrengd vekst og utvikling i Armenia. Samstundes definerer det ein armenar på godt og vondt.
Utgåve 2-15 5 artiklar
Er vi dus, De? Skrive av Knut Aastad Bråten Nordmenn seier «du» til alle, «hæ» i staden for unnskyld – og klemmer vilt framande. Har vi trødd over intimitetens grenser? Barn utan klagerett Skrive av Ida Habbestad Forskar ved Høgskulen på Lillehammer, Kerstin Söderström er bekymra for kva signal Noreg sender når me nøler med å gje barn klagerett til FNs barnekomité. Ein folkeleg suksess Skrive av Even Smith Wergeland Ferdighusbransjen er ein pariakaste i arkitekturfaglege kretsar, men totalt dominerande i byggemarknaden. Kva bygger suksessen på? Bloggaren Skrive av Roy Ngerng Eg vart saksøkt av den singaporske statsministeren Lee Hsien Loong. Så vart eg sparka frå jobben, og da eg tok ordet under ein demonstrasjon, vart eg ytterlegare straffa ved å bli sikta for to nye brotsverk. Eit spørsmål om naudsyn Skrive av Shabana Rehman Gaarder Eg har forlate førestillinga om at dyr er skapte for menneske. Måten vi utnyttar dei på, gjer oss umenneskelege.
Utgåve 1-15 3 artiklar
Utgåve 4-14 7 artiklar
Ein fortvilt fisk Skrive av Dag Øistein Endsjø Eg såg han ikkje med det same. Eg var tilfeldigvis innom ein dyrebutikk, og merksemda vart først fanga av eit akvarium der ein liten stim av små pansermallar sumde roleg rundt. Så la eg merke til han. Ein einsleg liten malle i akvariet ved sida av. Draumen om Finland Skrive av Sanna Sarromaa I Noreg skal alle med, i Finland behøver ikkje alle vere med. Det er faktisk heilt ok å sleppe å vere med! Kva heiter du? Skrive av Knut Aastad Bråten Eg har alltid likt herma om Ufysa – denne skitne, og ikkje minst munnrappe eitt-eller-anna som illustrerer eit vakkert poeng: Kva du heiter, er ikkje avgjerande for kven du er som menneske. Teflondebatten Skrive av Ida Habbestad Dette året feirar me Grunnlova, som regulerer statsforma vår. Men feiringa har ikkje innehalde den store, offentlege diskusjonen om nettopp statsform. Kvifor ikkje, Hedvig Skonhoft Johannesen? Kunst som protest Skrive av Ingunn Lunde Politisk engasjerte kunstnarar og forfattarar i dagens Russland Den norske bustadbobla Skrive av Ingrid E. Daae Meir regulering og færre krav, takk. Konsernsjef i OBOS, Martin Mæland, og direktør i Selvaag Bolig, Baard Schumann, forklarar oss nokre samanhengar politikarane ikkje skjønnar. Paradoks i Putins bakgard Skrive av Lene Wetteland Mi overtyding om at alle menneske er like mykje verde og har like rettar, og at det som står i media, ikkje nødvendigvis er sanning, møter stadig motstand.
Utgåve 3-14 5 artiklar
Klimaoptimisten Skrive av Eskil Skjeldal Den nye direktøren for CICERO, Kristin Halvorsen, har vorte meir klimaoptimistisk med åra. Klimaendringane har no vorte oppjusterte frå å vere omdiskuterte til å vere fakta, meiner ho. Men skal Noreg vere leiande, må den nye regjeringa vere langt meir aktiv. Danna uutdanna Skrive av Rakel M. Sivertsen Du som les dette, har heilt sikkert eit par år på universitetet bak deg. Eller kanskje mange år. Du har tatt bachelor, master kanskje. Eller om du er litt eldre: doktorgrad og fordjuping. Rotnar på rot Skrive av Elin Ørjasæter og Anne-Lise H. Rolland Dei siste tiåra har jussen blitt meir og meir internasjonalisert: Noreg underordnar seg internasjonalt lovverk, og i ei særstilling står EØS-avtala. Bli sint! Skrive av Knut Aastad Bråten Dei er flinke til å ordlegge seg. Dei er høflege. Dei er profesjonelle og kontrollerte. Og dei blir sjeldan sinte. Å kjenne einsemda Skrive av Steinar Opstad Etter ei diktopplesing på Litteraturhuset i Oslo for nokre år sidan kom ei middelaldrande kvinne opp til meg, stilte seg framfor meg og såg lenge granskande på meg før ho utbraut: Sei meg, har du kjent einsemda?
Utgåve 2-14 4 artiklar
Annleiskroppen Skrive av Torstein Lerhol Korleis er det så å vere annleis i samfunnet i dag? Korleis er det å skilje seg ut i mengda? For min eigen del kan eg berre seie: Det er heilt fantastisk. Kosovos framtid Skrive av Jon Kværne Fattigdom. Korrupsjon. Etniske konfliktar. Svake demokratiske tradisjonar. Korleis ser så folk sjølv på framtida – i eit land med så mange problem? Tilslørte bondepiker Skrive av Svenn Arne Lie Før vi veit kor vi skal, må vi vite kor vi er. Her byrjar problema i debatten om det norske jordbruket. Frå heilag til kriminell Skrive av Eskil Skjeldal – Eg legg vekt på omstilling av olje- og gassnæringa, ikkje å dømme ho til døden. Administrerande direktør i Norsk olje & gass, Gro Brækken, peiker på ansvar og etiske vurderingar i utviklinga av den norske olje- og gassnæringa.
Utgåve 1-14 6 artiklar
Bokdronninga Skrive av Knut Aastad Bråtens 23. april i år fyller forfattaren Margit Sandemo 90 år. Skal vi gje henne Brages heiderspris? Ein by - fleire byar Skrive av Pål Veiden Wien: Keisarbyen. Turistgatene. Sachertorte. Og dei nye borgarane. Den tvisynte Skrive av Hans Olav Lahlum – På noko vis er eg misunneleg på dei som klarar å tru fullt og fast på noko, anten det er ein religion eller ein politisk ideologi. Eg sjølv har aldri klart det. Eg er for tvisynt og stiller for mange spørsmål. Dotter av ein predikant Skrive av Elisabeth Kleppe Eg har forlate det kristne fellesskapet, forsamlinga, min fars hus. Eg tok jenta ut av bedehuset, men er bedehuset ute av jenta? Dei nye bibliotekarane Skrive av Mariann Schjeide Han har tatt på seg flørteblikket no, og etter ein ny sup av vinglaset seier han: «Verkeleg? Bibliotekar? Du ser ikkje ut som ein bibliotekar.» Hasansens kjelke Skrive av Kjartan Helleve Fridtjof Nansen bygde ein slede for å utforske polarområda. Sayed Sattar Hasan har bygd ein kjelke for gjere kulturelle oppdagingar. Bli med på prøvetur.